25-03-06		COLUMN OP WRAAKFESTIVAL WRAAK Wraak is een fantasie. Wraak is een verlangen. Wraak is een mogelijkheid. En dat moet wraak ook blijven! Wraak moet onbereikbaar zijn. Maar helaas ligt de fysieke wraak te vaak binnen handbereik. En dan is de lol eraf. Dan komen de gillende ambulances. Dan kun je lichaamsdelen bij elkaar gaan rapen. Dan is het bloed dweilen. Het aloude gezegde is niet voor niets het aloude gezegde: het bezit van de zaak is het eind van het vermaak. En het eind van de wraak. En ook heel vaak het eind van de wreker. En van het bijbehorende bushokje. De humorist koestert de wraak. Hij laat de wraak intakt. Hij hint er naar. Hij dreigt ermee. Hij toont de mogelijkheid. Zijn wapen is de taal. Ook taal kan doden. Sterker nog, de taal kan harder raken dan de kogel, omdat de taal het slachtoffer in leven laat. Maar omdat het slachtoffer in leven blijft, behoudt het een weerwoord. Doden spreken alleen door de wanhoop waarvan ze de achterblijvers vervullen. Ik leef nog steeds in een wraakarme samenleving. En dan heb ik het over de fysieke wraak. Zo wraakarm dat we er een vrolijk festival over kunnen organiseren. Met grote posters in de stad: kom fijn naar het wraak-festival. Er is gezellig eten en waarschijnlijk ook dansen. En, och kijk, opgewonden anonimi besmeuren de posters. Met nep-bloed. Dat dan weer wel. Want in zo'n land leven we. Een land van nep-bloed. Gelukkig wel. Ik reed door de stad en zag zo'n poster. Toevallig onbebloed. Met het silhouet van Mohammed B. erop. Even verderop nog een poster. Daarop stond: de grootste slager van Nederland. Maar dat ging over de C1000. Nog steeds kunnen we in Nederland uitkramen wat we willen, de bekende slachtoffers van de bekende trieste moorden niet te na gesproken. En ook de onbekende slachtoffers, want elke havezate, negorij, buurtschap of stadswijk kent zijn tragische verhalen van doorgeslagen lieden met een te groot mes dat ze op een verkeerd moment plotseling in de trillende knuist hadden. Niet opzienbarend, deze collateral damage van de wereldgeschiedenis, die toch al een keten van slachtpartijen is, maar uiterst pijnlijk voor de getroffenen. De knuffelberenindustrie en de waxinelichtjessyndicaten staan als goede dienaren van de consumptiemaatschappij klaar om de nazorg te verrichten. Daar is niets cynisch aan, zo is het nou eenmaal gelopen met de mensheid in onze streken. En het rouwen is niet minder oprecht. Het laat zien dat wij moord en doodslag nog steeds niet normaal vinden, dat besef is mij die goedbedoelde poppenkast wel waard. Okee, tot zover de theorie. Nu even een fijn praktijkvoorbeeld. Want wraak kan ook een vormende amusementswaarde hebben. Een vriendin van mij werd ooit toen zij samen met haar moeder bij een zebra aan het oversteken was, op een haar na gemist door een langsscheurende auto. Vertoornd keken de dames de woesteling na, of het daardoor kwam weet ik niet, hen kennende zou het best kunnen, maar de snelheidsmaniak verloor terstond de macht over het stuur en vouwde zijn auto om een lantarenpaal. De dames keken elkaar met triomfantelijke Laurel en Hardy-blik aan. Zo! Mooie bijkomstigheid was dat de gewraakte coureur ongedeerd uit zijn bolide kroop en met een onvergetelijk sneue blik de schade aan zijn voertuig stond op te nemen. We spreken hier van een corrigerende wraak. Dat is de wraak die in ons rechtsstelsel ook gehanteerd wordt. De redelijke wraak, iemand doet iets verkeerds en wordt daar middels gezamenlijk geformuleerde wetten door de gemeenschap voor gestraft. Dat is de bevrediging van een algemeen menselijke behoefte. Een samenleving kan niet zonder die wraak. Nu is mij gevraagd om mij in het kader van dit ludieke en goedbedoelende festival te buigen over de volgende vraag: hoe ziet een maatschappij eruit als er doorlopend fysieke wraakpleging geschiedt zonder het kader van die wetten of als die wetten wraaknemingen toestaan of zelfs aanmoedigen die wij hier niet gewend zijn. Ik hoef die wereld niet te schetsen, die zie je 24 uur per dag op CNN, Al Jazeera, SBS, NOS, RTL en vooruit Talpa en BRT 1. De vraag is ingegeven door de angst dat wij ook in zo'n samenleving terecht zouden kunnen komen. Dat valt totnutoe wel mee. Onze bushokjes worden nog gewoon gesloopt door al dan niet alleenstaande vandalen. Wij kunnen nog gewoon grapjes maken over vermeende zelfmoordterroristen die per trein naar Amsterdam reizen om zichzelf tijdens Sail 2005 op te blazen. De grap is dan: er dreigt geen gevaar, ze moeten met de NS, ze halen Amsterdam niet eens. Als je bij ons hoort van een opgeblazen politicus, dan denk je aan zo'n gezellige, door het goede leven opgebolde, met zorgvuldige gerepeteerde one-liners strooiende arroganticus (verzin er maar een naam bij), en niet aan een verzameling ledematen in een plas bloed. Kijk in de Amsterdamse onderwereld is wraak nemen, helaas midden op straat, een wezenlijk deel van de bedrijfscultuur, maar daar is het nu ook al een tijdje rustig, temeer daar er steeds minder te liquideren valt. Misschien moeten we in dit geval de zelfregulering in de branche toejuichen. Leer de mensen dat wraak mag en moet. Maar dan in het hoofd. Als een fantasie, als een mogelijkheid. Helaas verleidt de consumptiemaatschappij de mensen tot humorloos handelen met opruiende kreten als: maak je fantasie waar! Want er is geen hiernamaals meer, het moet nu gebeuren. En daar liggen dan, om even een schrijnend voorbeeld te geven, weer tallozen middelbare geilneuzen ieder weekend in een parenclub onhandig aan elkaars cellulitus te pulken omdat ze hun natte dromen zo nodig moeten beleven. Ik kan me voorstellen dat het dromen over een orgie een stuk leuker is dan het moeizame geknutsel en gewurmd in of onder een berg ruftend en zwetend welvaartsvlees. Maar goed, tot zover mijn theorie. Misschien zit ik er wel helemaal naast en fabuleer ik deze angstaanjagende visioenen om mij zelf te weerhouden tot aktie over te gaan. Dat zal dan ook wel ergens goed voor zijn, feit is dat de geest zo corrigerend blijft optreden, zoals een potentiële wreker na het bedenken van zijn wraak voldaan moet zijn. Het visioen oproept, de glimlach om zijn lippen laat spelen, en het daarbij laat. Laat wraak een onvervuld verlangen zijn, dan vloeit er geen bloed, maar al te vaak inkt met schrijnend mooie verhalen als resultaat. Maar zoals gezegd, tot zover de theorie. Marcel Verreck