Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

Ik ga steeds vaker naar de kerk. Dat is geen confessie, maar de slagregel van een nieuw lied dat ik met Paul Pleijsier geschreven heb. Deze bekentenis lijkt bepaald ontrendy te zijn, want de kerken lopen leeg met de ongenaakbare snelheid van het laatste badwater. Dat ik vaker in de kerk vertoef heeft meer te maken met het gevarieerde hergebruik van de onttakelde godshuizen. Boekenwinkels, debatcentra, zelfs kledingdumps, maar ook poppodia hebben zich tussen de eeuwenoude stenen genesteld. In sommige ex-kerken kun je tegenwoordig heel gerieflijk wonen, zoals in ons lied ‘oom Frits.’ U raadt het al, zijn luxe penthouse is gevestigd in ‘een oude torenspits’.
De kerk die ik in mijn jeugd bezocht, de Zorgvlietkerk in het Statenkwartier, heb ik twee keer zien verdwijnen. Eerst letterlijk, het gebouw aan de Jan Willem Frisolaan werd gesloopt om plaats te maken voor dure appartementen. Op het plantsoentje voor de deur waar wij op doordeweekse dagen voetbalden, zal binnenkort het kolossale nieuwe Eurojust-gebouw verschijnen. De Zorgvlietkerk verhuisde naar de Prins Mauritslaan, dat gebouw staat er nog, maar de gemeente is teloor gegaan. In de betrekkelijk nieuwe kerk is nu plaats voor andere samenkomsten.
Zo ging het ook met de Bethelkapel in de Thomas Schwenckestraat. Die is mooi opgeknapt en wil ‘een huis voor de buurt’ bieden. Afgelopen zaterdag werd deze overgang feestelijk gemarkeerd met een druk bezochte bijeenkomst. De (her)openingshandeling bestond uit een mooi, haast aandoenlijk ritueel: er werden geen linten doorgeknipt, maar juist aan elkaar geknoopt.
Johan Frauenfelder en ik mochten als buurtgenoten een paar liedjes uit ons nieuwe theaterprogramma ‘De weg naar huis’ zingen, op vrijdag 20 februari a.s. zullen we de multifunctionele ruimte benutten voor een vrij toegankelijke try-out. De akoestiek hield zich prima en de wereldlijke psalmen die wij ten gehore brachten klonken behoorlijk vertrouwd in dit ‘buurt-en-kerkhuis’.
Voor een wijk zijn dit soort plekken van wezenlijk belang. Jaja, ik mag dan zelden nog naar een ‘kerk-kerk’ gaan, mijn vermogen tot geloven in het goede is gebleven. IPads vol vermaak, te veel vrije tijd, oordopjes die permanent de gewenste soundtrack laten horen, zwelgen in het eigen consumentistisch universum, zeker, het is er en het rukt op. Desalniettemin blijft de mens gemeenschap zoeken in de breedste zin des woords. Want het is toch zonde om al voor het zingen de kerk uit te gaan.

Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

Ergens moest de Laan van Meerdervoort ooit ophouden. Dat werd dus bij Ockenburgh. Is er een betere plek om als majestueuze laan dood te lopen? Wel is er voorzien in twee geasfalteerde afvloeiingsregelingen, eentje richting Kijkduin, de ander landinwaarts. Om deze Laan van Meerdervoort-delta te accentueren is er ooit een halfhoog kromgetrokken flatcomplex gebouwd, dat als treffende bijnaam de ‘Chinese Muur’ heeft. Een bouwwerk dat navolging zal gaan krijgen. Nu Mark van der Kallen zijn werelddeal bijna rond heeft, en ADO meer geel dan groen gaat worden, zullen er in de strafschopgebieden van het Kyocera-stadion steeds meer Chinese muurtjes worden opgetrokken. Hard nodig trouwens, want ondanks de aanwezigheid van de boomlange topscorer Michiel Kramer, die als een ware ooievaar met klepperende pootjes over het veld struint, bakt onze Haagse trots er niet veel van.
Afgelopen zaterdag woonde ik in de Adelaarshorst te Deventer het degradatieduel tegen Go Ahead Eagles bij. Niet toevallig, want er verscheen onlangs een door mij geschreven thriller, waarin dit knusse stadionnetje als tumultueuze plaats delict fungeert. Het is aan de Haagse speurder Martin Taal om klaarheid in deze zaak te brengen. In de wedstrijd tegen Go Ahead was het Haags oplossend vermogen zo goed als afwezig. Het was telkens weer de zwaartekracht die won, hoezeer alle spelers ook hun best deden iets doeltreffends met het leder uit te richten. Ik probeer het mooi te zeggen, maar vanaf de tribune klonken kernachtiger bewoordingen, die ik omwille van de welgevoeglijkheid hier niet zal herhalen.
Uiteindelijk won Go Ahead deze choreografie voor klompendansers zonder klompen middels een discutabele strafschop. Vito Wormgoor – dat je met zo’n naam überhaupt in de publiciteit durft te treden getuigt al van moed – had de bal zeer onhandig gek genoeg toch met zijn hand beroerd (dat laatste woord is wel weer toepasselijk). Helaas stond onze Haagse held Tim Krul niet op doel. 1-0, Wormgoor van het veld en ADO bijgevolg verder met tien man. Dat kwam dus niet meer goed. De onvermoeibare Go Ahead-supporters zongen ongeremd over het historische filmpje waarop een voormalige keeper uit Den Haag een seksueel hulpstuk in een duister gedeelte van zijn lichaam ziet verdwijnen. En als die Chinese centen niet snel besteed worden aan betere spelers, dan zal degradant ADO voor onze stad inderdaad weleens een pain in the ass kunnen zijn.

Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

We zijn allemaal in de war, zo maken de jongens en meisjes van de pers ons permanent duidelijk. De maatschappij is overspannen, we zijn in oorlog, het eind der tijden is weer eens nabij, maar in het dagelijks leven merk je daar in ons bijna overdekte land opvallend weinig van. De gesprekken op straat gaan niet over vrijheid van meningsuiting en het naderende kalifaat, maar over een bejaarde agrariër die over zichzelf in de derde persoon praat, terwijl KRO-feetje Yvon Jaspers hem aan de juiste postmenopauzale kwebbeldeerne poogt te koppelen.
Natuurlijk, journalisten zijn snel opgewonden, vooral als het over hun eigen vak gaat, en een beetje opkloppen van de gebeurtenissen zal kijk-, lees- en koopcijfers geen kwaad doen. Minister Ivo Opstelten, die in ieder geval een gezicht trekt alsof hij het allemaal nog kan volgen, laat zijn welluidende stem horen en zo is er minstens één bedrijfstak die zich met rasse schreden aan de economische crisis weet te ontworstelen: de beveiligingsindustrie. En waarschijnlijk ook de wapenproducenten, want bij zoveel aangekondigd en ook gerealiseerd geweld moeten de juiste ‘tools’ toch voor handen zijn.
Laat ik het dan maar hebben over een veel beter wapen om de veronderstelde malaise te lijf te gaan: de poëzie. Niet voor niets is januari is de poëziemaand, de grauwheid van de winter nodigt uit tot een tegenoffensief van de verbeeldingskracht.
Afgelopen zondag heerste de poëzie in Theater Dakota. Regelmatig vergiftig ik als cultureel ondernemer deze column met slinkse aankondigingen van kunstzinnige activiteiten waarbij ik zelf betrokken ben, deze keer een terugblik.
Acht dichters uit de verzamelbundel ‘Poëzie op Pootjes’, het driejaarlijkse initiatief van RJ Rueb en Gerard van de IJssel, gaven acte de présence. En inderdaad, je hoeft maar tegen onze veelzijdige stad te tikken en het gaat zingen. Zand, veen, allo en auto, expats, de eigenhaagliefde spettert uit de zinnen. Sla de bundel op een willekeurige bladzijde open en je wordt blij of bedroefd, maar getroost. Alle stemmingen komen voorbij, de melancholie, de recalcitrantie, de onvervreembare humor en de vitale zelfspot. De raadselachtige poeet Da Skuuks dichtte: ‘O, o, o, o, o…’ De titel van zijn goed citeerbare vers: ‘Poëzie op Ootjes’.
Dus ja, dan toch nog maar een aankondigingetje: slotavond Poëzie op Pootjes, 29 januari, 20.00 uur. Met minstens veertig dichters. Gratis toegang. Uiteraard in de Centrale Bibliotheek aan het Spui.

Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

Je suis Charlie. We zijn allemaal Charlie. Op de radio is iedereen Charlie. In de kranten is iedereen Charlie. De aanslag was verschrikkelijk, de daders criminelen van de ergste soort. Voor de nieuwe Charlie is een wachtlijst. Mensen bestormen de kiosken, rukken met zijn allen aan de nieuwe Charlie, het Charlie-tekort wordt ondragelijk, er wordt gevreesd voor onlusten.
We zijn volgens de Chinese astrologie in het jaar van de geit beland. U kunt met behulp van dit gegeven nu uw eigen scherpe Charlie-compatible moslimgrap creëren. Dat zal het probleem van het islamitisch fundamentalisme niet eenvoudiger maken. Maar we moeten verder. Vooruit met de geit!
Ook na de dood van Harry Mulisch hangt alles met alles samen. Juist op dit moment viert het Nederlandse neefje van Charlie Hebdo, het satirisch studentenweekblad Propria Cures haar 125-jarig bestaan. Beroemde auteurs (Hella Haasse, Godfried Bomans, J.J. Slauerhoff, Henk Spaan, Erik van Muiswinkel e.v.a.) begonnen er hun schrijverscarrière. Bij het honderdjarig bestaan was ikzelf toevallig de oudste redacteur. De reünie aanstaande zaterdag zal druk bezocht zijn. (En hoeft hopelijk niet beveiligd te worden).
PC publiceerde naast vele schandalige artikelen ook talloze geruchtmakende spotprenten, sommige kregen een justitieel staartje. Leden van het Koninklijk Huis werden soms wel heel expliciet afgebeeld en dan begrijpt u, inmiddels geheel van ‘Charlie’ doordrenkt zijnde: gevalletje vrijheid van meningsuiting.
Doodsbedreigingen heb ik in mijn tijd als PC-redacteur nooit meegemaakt.
De heethoofdigheid, nog niet aangezwengel door het anonieme gebrul op de sociale media, openbaarde zich wat minder bloeddorstig, maar schelden is van alle tijden. We ontvingen zelfs een vermanende brief van de Rijksvoorlichtingsdienst, omdat eerstejaars student ‘Willem-Alexander’ middels een column over zijn belevenissen in het Leidse corps verhaalde.
De informatie over de saaie en hier en daar losbandige avonturen van Prins Pils kwam uit de boezem van de vereniging en was dermate gedetailleerd dat de hofhouding en haar communicatielakeien zenuwachtig werden. De brief werd juichend ontvangen: een oorlogsbuit. Maar het was spel, niemand maakte zich zorgen.
Vooruit met de geit dus. Maar hoe? We misten Marnix al zo, nu nog meer. En zijn Haagse Harry, geboren op de Delftselaan, epicentrum van de multiculturele samenleving. Zo zie ik Harry, even de hemelpoort uitgeglipt, op een wolk staan te wachten tot hij de Charlie-moordenaars naar de plek kan tremmen waar ze thuishoren. Met een grap natuurlijk, want die is zowel dodelijk als hoopgevend.

Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

De Top 40 bestaat vijftig jaar. Ik golf langs de boulevard om een schuimbekkende zee gelukkig nieuwjaar te wensen en op de autoradio is de aalgladde Willem van Kooten alias Joost den Draaijer aan het woord. Nijvere NCRV-journalisten proberen hem uit de tent te lokken omtrent de commerciële willekeur van de hitparade. Een plaats in de hitlijst zou te koop zijn. Toen en nu. Maar de oude draaier doet zijn naam eer aan, gaat niet op de aantijgingen in en debiteert in zijn weerzinwekkende popiejopie spraakje liever een ‘gouwe ouwe’ anekdote. Wanneer zijn brave interviewers met hard bewijsmateriaal in audio op de proppen komen, moet hij opeens dringend weg. De geïntimideerde presentatoren giechelen, de bejaarde diskjockey kómt er ook mee weg.
Geheel conform de geest van zíjn tijdperk, de zestiger jaren, die rebels heten te zijn, maar toen er aan het luid beleden idealisme door snuggere zakenlieden als onze Joost ook flink verdiend werd. Denken wij aan een nog groter icoon uit die tijd: Johan Cruijff. Nog steeds een idealist, zie zijn Academy en zijn Courts en de Poetineske manier waarop hij Ajax naar zijn hand heeft gezet, maar altijd met een goed oog voor het eigen profijt. Inmiddels geven we hem groot gelijk. Het geluk dat hij ons ooit als voetballer gebracht heeft en het plezier dat hij ons nu verschaft – al is het alleen maar om zijn taalkundige exercities – rechtvaardigen een royale beloning.
Maar back to the sixties, terug naar de Top 40. Je haalde hem bij platenzaak Gramora op de Fred en leerde hem uit je hoofd. De wekelijkse uitzending mocht niet verstoord worden. Een vrolijke kerkdienst was het, met opzwepende psalmen en gezangen en de legendarische jingles als kwistig rondgestrooide voorbeden.
Omgeven met piratenromantiek, die ongebreidelde vrijheid suggereerde. Vanaf de boulevard kon je het schip bij helder weer zien liggen. Toen het tijdens een storm van de ankers sloeg en op het Zuiderstrand landde, zelfs van zeer dichtbij. Wij gingen er met de klas heen, het schip was verlicht en er klonk hitparademuziek. Ook het uiteindelijke vlottrekken was een grootscheeps evenement. Na het verstommen van Veronica’s laatste piratenklanken in 1974, zat ik wenend aan het toestel. Natuurlijk was het al die tijd bikkelharde business geweest, maar de vrolijke belofte van nieuwe, spannende muziekdromen kleurde je leven. En dat is eigenlijk onbetaalbaar.

Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

Ik houd van de Wadden. Gelukkig heb ik het afgelopen jaar een aantal malen de tocht naar het Hoge Noorden kunnen aanvaarden. Het is me de reis meer dan waard. Sterker nog, die reis is een essentieel onderdeel van het vakantiegevoel. Want dankzij de ligging van de Waddeneilanden kan je je binnenlands verplaatsen en toch de allure ervaren van een echte reis, zonder gebruikelijk Hollands verkleinwoordje.
Een expeditie naar bijvoorbeeld een parel als Schiermonnikoog is tamelijk substantieel, zeker als je ter verhoging van de reisvreugde gebruik maakt van het openbaar vervoer. Je bent vanuit Den Haag sneller bij de voet van de Mont Blanc. Maar ik hoef helemaal niet naar de Mont Blanc. Ik wil naar het Wad, ons meest exotische gebied, door W.F. Hermans ooit zo treffend omschreven als het domein van het ‘horizontaal alpinisme’.
En wel zo vaak mogelijk, zeker nu Groningen en omstreken door de aardgaswinning schuddend en bevend in een sinkhole aan het veranderen zijn. Er gaat niets boven Groningen, zo beweren ze daar zelf, maar dadelijk steekt alleen het topje van de Martinitoren nog boven het maaiveld uit. Is op zich een oernederlandse ontwikkeling.
Ruim zes uur kost het me volgens de OV-planner om op Schier te geraken, maar laatst ben ik vanuit mijn Haagse huis in een kwartier op het Wad terecht gekomen. Het sneeuwde nog niet, maar zuidwestenwinden bliezen door de stad.
Ik parkeerde mijn auto in de buurt van camping Ockenburgh en begaf mij leunend tegen de forse bries in de richting van Ter Heijde. Er kwamen mij jodelende fietsers tegemoet, die hun eigen trappers niet meer konden bijhouden, maar ik ploegde door.
In de verte doemde mijn doel op: Argus. De observatiepaal op het nieuwste kunstwerk van Maakbaar Nederland: de Zandmotor. Zo vaak was ik hier op de racefiets al langsgezoefd of gestoempt (ook dat heeft met de windrichting te maken), maar nooit had ik dit machtige opgespoten gebied betreden. Ik was zo ongeveer de enige nu, rondom mijn enkels snelde het zand naar het noorden.
De belichting was hemels, het strand toonde duizenden zandkleuren, het water van de binnenmeertjes ribbelde en kolkte, deze niet aflatende choreografie der elementen werd voor mij alleen opgevoerd. Verdwenen was de stad, hier was het Schier. De enige motor die werkt als je er zand ingooit.

Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

Deze week worstel ik met het volgende dilemma: moet ik trots zijn op Machiel de Graaf, het PVV-raadslid dat de Tweede Kamer en het Beneluxparlement er gewoon bij doet? Sommigen beweren dat deze ongeëvenaarde werkdruk ’s mans fitheid en denkvermogen heeft aangetast en dat daarvan sporen in zijn uitlatingen te vinden zijn. Machiel zegt namelijk tamelijk generieke dingen over de islam. Meestal geen aardige dingen. Maar ja, dat mag in een democratie.
Het is wel zo dat het begrip ‘parlementaire taal’ een ingrijpende evolutie heeft ondergaan. De volksvertegenwoordiging is volkser dan ooit. Het zal de verhoopte gunst van hetzelfde volk zijn die de partijen ervan weerhoudt de fatsoensnormen weer op ouderwets peil te brengen.
Waarom zou ik trots moeten zijn op Machiel de Graaf? Het is in ieder geval niet iemand die mijn politieke standpunten uitdraagt, maar dat hoeft ook niet. Want hij is de zoveelste heraut van de vrijheid van meningsuiting en dus per definitie een parel aan de kroon van onze vrije samenleving. Wij moeten blij zijn met de dwaze dingen die hij roept, want hij verkent de grenzen en test zo het systeem.
Tot zover de theorie. In de praktijk vind ik die Machiel de Graaf een eenzijdige, domme raaskaller, een onbeschofte xenofoob en een handelaar in angst. Mag ik ook allemaal zeggen. Maar toch moet ik, als ik consequent ben, trots op hem zijn, want als cabaretier heb ik al die jaren evenmin een blad voor de mond genomen.
Ik zal u niet vermoeien met schrijnende voorbeelden van de vele harde, misse (en regelmatig ook mislukte) grappen waaraan ik mijn publiek heb blootgesteld. Alles moest gezegd, overal werd de spot mee gedreven, mensen werden volkomen afgeslacht, als er maar gelachen werd. En bij gesputter uit het publiek brulde je gewoon: vrijheid van meningsuiting!
Natuurlijk, je beriep je op die bij cabaret behorende afspraak met het publiek, de ‘ironische’ tweede laag, die bij Machiel en zijn makkers voornamelijk afwezig is. Feit is wel dat de democratisering van het cabaret door die ongeremde grofheid van cabaretiers én de anonieme mogelijkheden van internet inmiddels draconische vormen heeft aangenomen. Heel Holland bakt poetsen. En beledigt, brandt af en voert sociale media-oorlogjes. Ik kan mijn aandeel relativeren, maar soms ben ik even niet trots op mezelf.